Jak wyobrażamy sobie demokratyczną przestrzeń nauki? Niepodobną do sal lekcyjnych, które znamy ze szkół, miejsc bez wyobraźni, z hierarchiczną strukturą i rzędami identycznych ławek. A jeśliby tę przestrzeń opuścić?
Paweł Grobelny, wnioskując o stypendium artystyczne miasta stołecznego Warszawy, postawił sobie cel: stworzenie zewnętrznej przestrzeni demokratycznego nauczania, infrastruktury do lekcji poza przepełnionymi szkolnymi salami i korytarzami. Być może na świeżym powietrzu – w odpowiedzi na pandemiczny kryzys, a przy okazji kryzys edukacji i niedostosowanych do zmian w edukacji budynków szkolnych. Projekt Grobelnego nawiązuje do architektonicznej tożsamości Warszawy za pomocą szarej cegły, podstawowego budulca obiektów. Taki jest też tytuł stypendialnego projektu: „Warszawska szara cegła – szkolne ławki demokratyczne”.
Fot. Zuzanna Garsztka
W efekcie powstały propozycje uwspólnionych przestrzeni nauczania – zbudowane na kształcie okręgu ławki z tablicą wpisaną w jeden obiekt albo podwójne kompleksy, zakładające, że zmieszczą się w nich dwie autonomiczne grupy zajęciowe. Siedziska są pokryte drewnem, które nieodłącznie towarzyszy miejskim projektom Grobelnego. W niektóre z obiektów, w kwadracie dzielącym przestrzenie nauki, wpisano zieleń, aby zapewniała obydwu grupom odbywającym zajęcia audialny komfort.
Grobelny ma doświadczenie w takich projektach – podobny już realizował, projektując dziedziniec szkoły we Flandrii. Od lat projektuje małą architekturę, meble miejskie dla przestrzeni wspólnych. Zrealizował m.in. projekt ławki w ogrodzie Albertine w Brukseli, zaprojektował platformy widokowe do pracy i odpoczynku w dzielnicy La Defense w Paryżu. Za projekt mebla miejskiego i skweru dla dzielnicy Chwaliszewo w Poznaniu – drewnianej platformy pośród zieleni, wpisującej się w historyczny charakter dzielnicy, został nagrodzony w konkursie Paris Design Awards w 2020 roku. Dla Poznania zaprojektował także dziedziniec w dzielnicy Wilda, gdzie stworzył cały projekt zagospodarowania przestrzeni.
W pracach Grobelnego zawsze widoczne jest poszanowanie dla przestrzeni, w którą wpisuje swoje meble. Funkcjonalność jawi się zaś jako podstawowe zadanie – mimo tego nie idzie na ustępstwa z estetyką obiektów. Wykorzystuje minimalistyczne, tradycyjne materiały, korespondujące z przestrzennym kontekstem. Nie forsuje plastiku tam, gdzie otoczenie domaga się naturalnego tworzywa, np. drewna, po które zresztą chętnie sięga. W 2022 roku za projekt „Wspólny dziedziniec” dla poznańskiego osiedla został wyróżniony przez internautów w plebiscycie Polska Architektura XXL. „Wspólny dziedziniec” zakładał stworzenie przestrzeni dla mieszkańców kilku osiedli, z ambicją miejsca międzypokoleniowych spotkań, uwzględniając jednak odmienność potrzeb wypoczynkowych różnych grup.
„Warszawska szara cegła. Szkolne ławki demokratyczne”: wizualizacja jednego z projektów.
Projekt „Warszawska szara cegła – szkolne ławki demokratyczne” dotyczy nie tylko koncepcji użytkowania. Zakłada wykorzystanie rozwiązań, dzięki którym zbudowane przestrzenie będą niedrogie w użytkowaniu i nietrudne w utrzymaniu. Grobelny, zanim zaczął projektować, przeprowadził kilka wywiadów z dyrektorami i pracownikami szkół. Można więc mieć pewność, że uwzględnił potrzeby samych zainteresowanych. Teraz możemy czekać tylko, aż stolica zdecyduje się wcielić te propozycje w życie.
Anna Pajęcka
