Urodzona w Warszawie reporterka Joanna Czeczott zadebiutowała w 2012 roku głośną i ważną książką „Macierzyństwo non-fiction. Relacja z przewrotu domowego”, wydaną przez wydawnictwo Czarne. Był to znaczący i słyszalny głos w dyskusji o macierzyństwie i jego cieniach: „o frustracjach, stresie, zmęczeniu, nudzie i ogromnej pracy”, jak określiła autorka w rozmowie z „Wysokimi Obcasami” tematy, o których „nie wypada” mówić matce. Jej reportaż wykiełkował z niezgody na milczenie i własne znikanie. Dziewięć miesięcy po porodzie Czeczott zaczęła prowadzić bloga, który był jej powrotem do „swojego miejsca”, czyli pisania. Z tego powrotu następnie zrodziła się książka, idąca w poprzek mainstreamowym przekazom o macierzyństwie jako cudownej przygodzie, za to stawiająca najtrudniejsze pytania o sens i emocjonalny koszt posiadania dziecka.

Fot. Alicja Gielniowska

Druga książka warszawskiej reporterki zrodziła się z fascynacji dawną stolicą carskiej Rosji: „Pierwszy raz – jeszcze w dzikich latach dziewięćdziesiątych, jak się je tu nazywa – przyjechaliśmy do Petersburga na wycieczkę klasową. Oszołomił nas wielotysięczny pochód ludzi z komunistycznymi symbolami na pierwszego maja”. Czeczott studiowała na Petersburskim Uniwersytecie Państwowym, a po latach podjęła próbę odtworzenia wszystkich warstw miasta. Trzynaście tekstów na pograniczu reportażu i eseju, zgromadzonych w wydanej przez Czarne książce „Petersburg. Miasto snu”, układa się w subiektywną biografię metropolii nad Newą. Mikołaj Banaszkiewicz podkreślał w recenzji opublikowanej w kwartalniku „Herito”, że „jednolita, wyzbyta pretensjonalności maniera literacka nadaje całości pozór koherencji, choć faktycznie nicią łączącą poszczególne partie jest uobecnianie się historii (już to wzniosłej, już to zgrzebnej) w życiu współczesnych”. „Opowieść o dramatycznej historii niezwykłego miasta stanowi wyjątkowe świadectwo historycznej i literackiej wyobraźni autorki” – pisało jury Nagrody im. Kościelskich, które zdecydowało się wyróżnić książkę w 2013 roku. To pierwsza, i na razie jedyna, nagroda w dorobku autorki. „Petersburg. Miasto snu” znalazł się także w ścisłym finale Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego za reportaż literacki w 2018 roku.

Na kolejną pozycję w dorobku Czeczott wciąż czekamy, to oczekiwanie może jednak skrócić otrzymane przez nią stypendium artystyczne miasta stołecznego Warszawy. W ramach swojego projektu Czeczott napisała wielowariantową opowieść dla dzieci pod tytułem „Ty decydujesz! Gra w społeczeństwo obywatelskie” – o obywatelskiej akcji ratowania lasu przed wycinką pod budowę osiedla. Autorka chciałaby trafić do młodych czytelników i czytelniczek z książką, która w atrakcyjny sposób opowie im, jakie mają moce jako obywatele i obywatelki, do kogo należy Polska, a także czym są demokracja i samorządność. Fabuła książki jest fikcją opartą na prawdziwych wydarzeniach, takich jak walkamieszkańców otuliny Lasu Bemowskiego o ochronę rezerwatu Łosiowe Błota czy akcja obywatelska w obronie Stawów Raszyńskich – ważne wydarzenia dla lokalnych społeczności. W książce znajdą się też nawiązania do warszawskich akcji Młodzieżowego Strajku Klimatycznego, co ma uczynić ją bliską realiom życia czytających. Sposób ujęcia tematu i zbudowanie utworu jako literackiej gry w społeczeństwo obywatelskie są unikatowe: mamy tu do czynienia z nowoczesnym sposobem literackiego dialogu z dziećmi, ale też pełnym szacunku podejściem do młodych czytelników i czytelniczek jak do osób, które mają prawo interesować się sprawami docierającymi do nich ze świata dorosłych, zadawać o nie pytania i otrzymywać odpowiedzi: mądre i prawdziwe, a jednocześnie dopasowane do wieku i podane w przystępnej formie.

Bartosz Sadulski