„Twórczość osób queer niejednokrotnie wiąże się z […] pragnieniem przeobrażenia, przesunięcia i przemieszania granic. Ale też, co istotne, dążeniem do odnalezienia się w nienormatywnej genealogii i wskazania swoich queerowych korzeni” – piszą Aleksandra Kamińska i Maria Halber na początku eseju „Queerowe ciała, międzykontynentalne połączenia. Czytając Eileen Myles w Polsce” (fragment ukazał się na łamach „Krytyki Politycznej”). Ta myśl wydaje się przyświecać całemu projektowi „Warszawa–Nowy Jork. Queerowa wymiana poetycka z Eileen Myles / Warsaw–New York: Queer Poetry Exchange with Eileen Myles”, realizowanemu w ramach stypendium artystycznego m.st. Warszawy, przyznanego Aleksandrze Kamińskiej jako kuratorce projektu – pomysłodawczyni, koordynatorce, wydawczyni, redaktorce, autorce i współprowadzącej warsztaty.
Eileen Myles to postać legenda, obecna na nowojorskiej scenie poetyckiej od lat 70. Ich[i] twórczość obejmuje kilkanaście tomów poetyckich oraz prozy z pogranicza gatunków; w wieku siedemdziesięciu pięciu lat pozostają obecne i aktywne twórczo, funkcjonując jako queerowa ikona dla młodszych pokoleń, pojawiają się także w popkulturze. I chociaż ich twórczość najbardziej kojarzy się z Nowym Jorkiem bohemy, w tożsamości Myles istotny jest też inny komponent – robotniczego, katolickiego Massachusetts. „Mój tata miał dwa różne irlandzkie akcenty. Moja matka chciała, abyśmy mówili ładną angielszczyzną, ponieważ jej pierwszym językiem był polski” – mówiły o swoim pochodzeniu.
Fot. Katarzyna Szenajch„Zniszczona/Broken Cindy” to pierwsza samodzielna – a druga w ogóle – publikacja Myles w języku ich matki i babci imigrantki. Poemat z 2009 roku, wydany dwujęzycznie, w przekładzie Elki Krajewskiej i w oryginale, zainspirowany został zniszczonym w transporcie zdjęciem Cindy Sherman, jednym z jej słynnych autoportretów: „Zdjęcie przedstawia spowitą ciemnością postać, trzymającą w dłoni tlącego się papierosa. Co kluczowe, portret oprawiony został w szkło, którego stan przesądził o losach dzieła. Pojedyncze odłamki wbijają się i żłobią papier, na którym wywołana jest fotografia”. Towarzyszący poematowi esej Kamińskiej i Halber jest nie tyle tradycyjnym wprowadzeniem do poezji Myles, ile spleceniem ich praktyki poetyckiej z polskim krajobrazem queerowo-poetyckim po 2020 roku. W projekcie chodziło w końcu o połączenia i wymianę; nie tylko o wprowadzenie do polskiego obiegu ważnego nazwiska, ale też o działanie, spotkanie, przepływ inspiracji. W ramach „Queerowej wymiany” odbyły się warsztaty zinowe, prowadzone przez Kamińską i Agatę Wnuk. W czerwcu 2024 roku odbyła się premiera „Zniszczonej/Broken Cindy”, łącząca spotkanie online z Eileen Myles i rozmowę z Marasem Jezior, Dorotą Kotas, Adu Rączką i Patrycją Sikorą, prowadzone przez stypendystkę oraz Marię Halber.
Wydawcą poematu jest Girls and Queers to the Front – niezależne queerowe wydawnictwo, działające w ramach założonej przez Kamińską i Wnuk inicjatywy, najpierw głównie muzycznej, a potem także poetyckiej i wizualnej. GQttF wydały przez lata kilkanaście numerów zina; od 2019 roku prowadzą audycję w Radiu Kapitał. W 2021 roku poszerzyły swoją działalność o książki poetyckie, wydając m.in. „Próbę wyjścia z brzucha / Próbę wejścia do brzucha” Adu Rączki z ilustracjami Zofii Kofty, „ACABADŁO” Łai Szkło z ilustracjami Alin Szewczyk, „Udawanie ludzi” Mai Demskiej z ilustracjami Filipki Rutkowskiej, „Marzenie o byciu poziomką” Apolline Sigrist i Ani Ziębińskiej czy „…a Diablica gruchnie basem” SIKSY. „W naszym girlsowym kampie jest wszystkiego po trochu”, opowiadała Kamińska Agnieszce Wolny-Hamkało w jej poświęconym GQttF tekście dla „Dwutygodnika”, „wszystko to, co czytamy jako queerową sztukę czy – szerzej – queerową estetykę. Chcę jednak zaznaczyć, że to raczej takie totalne otwarcie się pod tytułem «My nawet do końca nie wiemy, co robimy», pozwolenie sobie na próbowanie różnych rzeczy”.
Premiera publikacji i spotkanie online z Eileen Myles. Fot. Aleksandra Kamińska
Kamińska urodziła się w roku 1989. Z wykształcenia anglistka i amerykanistka, w 2023 roku obroniła z wyróżnieniem doktorat na wydziale Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego, poświęcony reprezentacji dziewczyństwa w amerykańskiej kulturze wizualnej i literaturze, po kryzysie 2008 roku. Była stypendystką Fullbrighta (2018–2019) i Narodowego Centrum Nauki (2020–2021, 2022–2025). Współpracowała także z m.in. Komuną Warszawa, Jasną 10 oraz Rotacyjnym Domem Kultury na Jazdowie.
Klara Cykorz
[i]Myles używa zaimków „they/them”, które najczęściej stanowią zaimek neutralny liczby pojedynczej. Myles podkreśla jednak, że ich „they” jest mnogie: „Czuję płeć jako węzeł lub coś takiego. Czuję się męsko. Czuję się kobieco. Czuję się queer. Czuję się trans. Czuję się lesbą, jestem lesbijką. Czasami czuję się pedałem. To bardzo ruchome, i they naprawdę mogą to uchwycić”. („I feel like a gender knot or something. I feel male, and I feel female. I feel queer. I feel trans. I feel I’m a dyke, I’m a lesbian. I feel like a fag sometimes. It’s very mobile, and they really seems to hold that”). Kamińska i Halber tłumaczą więc Myles na polski rodzaj niemęskoosobowy, podążając ścieżką wytyczoną przez Idę Ślęzak.
