Marta Ziółek to jedna z najważniejszych postaci współczesnej sceny choreograficznej w Polsce. Jest choreografką, performerką, reżyserką i pedagożką, której praktyki artystyczne opierają się na badaniu granic pomiędzy ciałem, głosem, polityką i estetyką. Tworzy prace na styku tańca, performansu, teatru i sztuk wizualnych, podejmując przy tym dialog z popkulturą, nowymi mediami, teorią queerową i feministyczną oraz eksplorując znaczenie rytuału w kulturze.
Artystka studiowała na Międzywydziałowych Indywidualnych Studiach Humanistycznych Uniwersytetu Warszawskiego oraz w School for New Dance Development (SNDO) w Amsterdamie. Już na wczesnym etapie twórczości spotkała się z międzynarodowym uznaniem – w 2011 roku otrzymała stypendium Dance Web w ramach festiwalu ImPulsTanz w Wiedniu, rok później uczestniczyła w platformie Europe in Motion dla młodych choreografów, a w roku 2013 została stypendystką Amsterdam Fund for the Arts.
Fot. Maurycy Stankiewicz
W swoim artystycznym manifeście pisze: „Choreografia jest dla mnie sposobem na wokalizację i ucieleśnienie mojego stanowiska, niepokoju i mojej troski. Głos jest moim dźwięczącym, wibrującym «ja»”. Zgodnie z tą zapowiedzią jej prace są dramatem ciała, które mówi, krzyczy, rezonuje – formą obecności i oporu, szczególnie w kontekście kobiecego doświadczenia. Ziółek posługuje się choreografią jak językiem, który umożliwia artykulację głęboko cielesnych, ale i społecznych przeżyć, emocji, historii. Jej praktyka choreograficzna opiera się na założeniu, że ciało nie jest neutralne – ma w sobie doświadczenie społeczne, płciowe, ekonomiczne, a jego obecność w przestrzeni publicznej jest aktem politycznym. W tym sensie choreografia staje się nie tyle spektaklem, ile działaniem – sposobem organizowania ciał, głosów, emocji i relacji.
Ziółek ma w dorobku wiele istotnych prac choreograficznych i performansów. Jej spektakle, takie jak „Black on Black” (powstały w Het Veem Theater w Amsterdamie, koprodukowany przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie), „5 rzeczy albo kilka twierdzeń o choreografii” (Stary Browar w Poznaniu/Art Stations Foundation), „Pixo” (Komuna Warszawa) czy „Pamela” – prezentowane były zarówno w galeriach sztuki (Zachęta, CSW), jak i na polskich oraz międzynarodowych festiwalach.
Ziółek współpracowała także z artystkami i artystami teatru i filmu, m.in. z Sharon Lockhart (Biennale w Wenecji 2017), Krzysztofem Skoniecznym (serial „Ślepnąc od świateł”, spektakl „Magnolia”), Aleksandrą Terpińską (film „Inni ludzie”), Moniką Strzępką, Krzysztofem Garbaczewskim, Anną Karasińską, Małgorzatą Wdowik i Leną Frankiewicz.
Projekt „Warszawskie Syrenki”, realizowany w ramach stypendium artystycznego m.st. Warszawy, był procesem artystycznym, w którym poprzez warsztaty choreograficzno-wokalne dla kobiet Ziółek reinterpretowała legendę o warszawskiej Syrence. Rezultatem była seria prezentacji efektu warsztatów, które miały miejsce m.in. w Zachęcie, Lokalu_30 i Prześwicie, oraz dokumentacja fotograficzna i filmowa. Tym projektem artystka stworzyła nie tylko nową opowieść o hybrydycznej figurze syreny, lecz także otworzyła przestrzeń dla eksperymentalnej choreografii jako formy społecznej ekspresji, solidarności i emancypacji głosu kobiecego.
Projekt stypendialny Marty Ziółek to nie tylko kolejny etap jej twórczej ścieżki, ale i wyraz konsekwentnie rozwijanej praktyki, w której choreografia staje się narzędziem krytycznego namysłu nad społeczną rzeczywistością. Wrażliwość Ziółek na kwestie płci, głosu i relacyjności, a także jej zdolność do łączenia praktyki artystycznej z pracą warsztatową sprawiają, że jej głos liczy się w debacie o roli choreografii we współczesnej kulturze.
Marta Ziółek tworzy choreografię jako formę życia – radykalną, cielesną, wspólnotową i otwartą na różnorodność. Jej twórczość redefiniuje granice między tym, co artystyczne, a tym, co polityczne, prywatne a publiczne, osobiste a wspólne. W czasach napięć, niepewności i redefinicji wartości praktyka Ziółek jest przestrzenią poszukiwania alternatyw, głosu i gestu, który rezonuje daleko poza sceną.
Katarzyna Niedurny
