Sylwetkę awangardowej rzeźbiarki i malarki Wandy Czełkowskiej Aleksandra Zbroja rozpoczynała na łamach „Wysokich Obcasów” od anegdoty: taksówkarze dziwili się, kiedy Czełkowska, jak by nie patrzeć, starsza pani, wysiadała pod swoją pracownią na ulicy Magazynowej na Mokotowie. Była zresztą już po siedemdziesiątce, kiedy przeprowadziła się z Krakowa do Warszawy. „Wcześniej zajmowała myjnię samochodową, teraz – dawny warsztat dla tirów”. Artystka zmarła w 2021 roku, w wieku dziewięćdziesięciu jeden lat. Pozostawiła po sobie potężną spuściznę – instalacje, rzeźby i około siedemdziesięciu samodzielnych dzieł malarskich w samej mokotowskiej pracowni, wpisanej zresztą na Listę warszawskich historycznych pracowni artystycznych.
Fot. Archiwum prywatne
Projekt Pauliny Staszkiewicz, zrealizowany dzięki wsparciu stypendium artystycznego miasta stołecznego Warszawy, miał właśnie na celu kompleksową inwentaryzację malarskiej części dorobku artystki pozostawionego w pracowni, dokładne opisanie zbiorów i wybranie trzech konkretnych prac do konserwacji. Malarstwo Czełkowskiej jest mniej znane niż jej rzeźby czy instalacje. Jak twierdzi Staszkiewicz, dotychczas nie istniał żaden spis obrazów awangardzistki.
Staszkiewicz z jednym z obrazów Czełkowskiej
Na zdjęciach prosto z rozgardiaszu pracowni widać szeregi płócien różnych wielkości, w tym charakterystyczne dla Czełkowskiej głowy, tym razem w mniej znanej, malarskiej wariacji. Obok siedemdziesięciu obrazów artystka pozostawiła po sobie także około trzydziestu prac, które z punktu widzenia techniki i technologii można zaliczyć do kategorii dzieł malarskich, ale które składają się na instalacje i rzeźby – i tak widziała je artystka. Dokumentacja została przekazana Instytutowi Sztuki Polskiej Akademii Nauk i Archiwum Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie – wydziału, na którym studiuje Paulina Staszkiewicz.
Stypendystka urodziła się w 1997 roku, pochodzi z Torunia, tam też chodziła do Liceum Akademickiego przy Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. W toku kształcenia odbywała praktyki m.in. w pałacu w Wilanowie i przy konserwacji późnobarokowych fresków w kościele pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego w Krasnem. Pracowała przy konserwacji w katedrze w Płocku, jak również przy kwerendzie archiwalnej projektu „Badania historyczne i konserwatorskie zespołu obrazów ołtarzowych i fundacyjnych (XVII–XIX w.) z kościoła akademickiego św. Anny w Warszawie”. Występowała na konferencjach naukowych, także za granicą.
Praca nad malarską spuścizną Czełkowskiej nie jest bynajmniej jej pierwszym solowym projektem – w 2021 roku Staszkiewicz otrzymała stypendium wojewódzkie dla studentów uczelni artystycznych, przyznawane przez Samorząd Województwa Mazowieckiego. W jego ramach przeprowadziła inwentaryzację zbiorów – „ze szczególnym uwzględnieniem współczesnego malarstwa polskiego o tematyce dziecięcej” – oraz konserwację i restaurację kilku obrazów z kolekcji należącej do Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie. W marcu 2023 roku zaś została laureatką konkursu Perły Nauki, organizowanego przez Ministerstwo Edukacji i Nauki, otrzymując grant na projekt „Sanktuarium kaplicy Hathor Świątyni Hatszepsut w Deir el-Bahari. Badania technologiczne polichromii”, który będzie realizować w ramach Polsko-Egipskiej Ekspedycji Archeologiczno-Konserwatorskiej Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego, przy której współpracuje Wydział Konserwacji i Restauracji ASP.
Klara Cykorz
