Działalność artystyczna i naukowa urodzonej w 1988 roku skrzypaczki Marii Sławek związana jest najmocniej z postacią Mieczysława Weinberga. Jest ona prawdziwą kustoszką pamięci o kompozytorze. Wspólnie z Anną Karpowicz założyła w 2015 roku Instytut Mieczysława Weinberga. Do dziś jest jego prezeską. Absolwentka Akademii Muzycznej w Krakowie doktoryzowała się w 2015 roku z sonat na skrzypce i fortepian tego kompozytora (w 2020 roku zdobyła habilitację). W 2018 roku nagrała wspólnie z pianistą Piotrem Różańskim sonaty Weinberga na skrzypce i fortepian. Album zatytułowany „Weinberg: Sonatas for Violin & Piano” ukazał się nakładem wytwórni CD Accord.
Weinberg, polski kompozytor żydowskiego pochodzenia, uciekający w 1939 roku przed nazistowskim terrorem do ZSRR i mieszkający tam do końca życia, jest autorem ponad stu pięćdziesięciu utworów, dwudziestu dwóch symfonii, siedmiu oper oraz rozproszonej muzyki dla filmu, radia i cyrku. O postaci Weinberga przypomniały w ostatniej dekadzie nowe wystawienia jego opery „Pasażerka” – w Warszawie, Tel Awiwie i Nowym Jorku. Krytycy uznają to dzieło za jedną z najlepszych scenicznych opowieści o Holocauście.
Fot. Anita Wąsik-Płocińska
Nazwiskiem Sławek podpisane są jeszcze dwie płyty. Jej debiutanckim krążkiem był wydany w 2012 roku album „Schumann, Prokofiew” (wyd. Castello), nagrany wspólnie z pianistą Piotrem Różańskim. Album „Rejoice” z 2019 roku został zarejestrowany wspólnie z wiolonczelistą Marcinem Zdunikiem (znalazł się na niej Bachowski cykl „Inwencji” oraz utwory Pendereckiego czy Gubajduliny).
Sławek rozwija także działalność dydaktyczną – m.in. w ramach zajęć z historii muzyki żydowskiej w Instytucie Badań Literackich PAN w ramach Podyplomowych Studiów Polsko-Żydowskich. Prowadzi także klasę skrzypiec w Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie oraz na UMFC w Warszawie.
Projekt, który Sławek zrealizowała w ramach stypendium artystycznego miasta stołecznego Warszawy, jest połączeniem jej zainteresowań artystycznych i naukowych. „Śpiewnik kameralny Mieczysława Weinberga” zakładał przygotowanie oraz wykonanie koncertowe czterech cykli pieśni Mieczysława Weinberga, przeznaczonych na sopran i trio fortepianowe, w autorskiej transkrypcji na sopran i trio smyczkowe. Słowa do tych pieśni zostały zaczerpnięte z wierszy żydowskich poetów piszących w jidysz: Juliana Tuwima, Icchoka Lejbusza Pereca i Szmula Halkina. Dwa cykle „Jidisze lider” (op. 13 i op. 17) Sławek wykonała z towarzyszeniem muzyków: tria smyczkowego (altówka, wiolonczela, skrzypce) i sopranistki Magdaleny Molendowskiej. Premiera tych transkrypcji miała miejsce na festiwalu WarszeMuzik w 2022 roku. W ramach projektu Sławek wzięła też m.in. udział w panelu „Kultura i polityka” na Festiwalu Warszawa Singera, gdzie wygłosiła wykład na temat cyklu pieśni Weinberga i towarzyszących im wierszy Halkina. Poezja tego żydowsko-radzieckiego twórcy została przetłumaczona przez skrzypaczkę.
Sławek napisała także artykuł na temat kilku wybranych utworów wokalno-instrumentalnych Weinberga, który został opublikowany przez Instytut Sztuki PAN w serii „Muzyka polska za granicą”.
W 2023 roku Maria Sławek planuje kolejne koncerty, na których pojawi się z pewnością muzyka Mieczysława Weinberga.
Piotr Kowalczyk
