Ciekawość podróżnika, młodzieńcza buntowniczość, dociekliwość reportera – choć to cechy fikcyjnych bohaterów powieści Maxa Cegielskiego, w zasadzie trafnie opisują jego własny charakter. Był prezenterem w Canal+, współprowadził audycję „Masala” w Radiostacji, program „Xięgarnia” w TVN24 czy „Halę Odlotów” w TVP Kultura, tworzył podcast „.txt” w newonce.radio, a obecnie pracuje w radiowej Trójce.

Fot. Weronika Ławniczak

Cegielski, urodzony w 1975 roku w Warszawie, to pisarz, dziennikarz, badacz relacji międzykulturowych, kurator wystaw i projektów artystycznych. W swoich tekstach literackich buduje konsekwentną narrację, tylko że rozpiętą między osobnymi opowieściami. Interesujące go formy literackich wypowiedzi – powieść, reportaż, esej historyczny czy biograficzny – stanowią szerokie spektrum gatunkowe, ale punkt wyjścia właściwie pozostaje w nich podobny. Indywidualne losy jego bohaterów za każdym razem splatają się z większą historią Polski lub świata, a poszczególne książki mimochodem opowiadają sporo o samym autorze.

Cegielski nigdy jednak nie przekracza granicy, za którą wątki osobiste mogłyby stać się wyrazem narcyzmu. Tę niewątpliwą zaletę jego pisarstwa trafnie ujęła Monika Ochędowska w recenzji „Prince Polonia” sprzed kilku lat: „W sytuacji, gdy powieściopisarze coraz rzadziej zabierają nas dalej niż na plac Zbawiciela, preferując narcystyczne podróże wewnętrzne, powieść Cegielskiego wyróżnia się epickim dystansem i rozmachem”.

Pielęgnując ten rodzaj dystansu, a jednocześnie łącząc go z uważną, czujną dociekliwością, Cegielski od początku budował spójny projekt pisarski. Zadebiutował w 2002 roku powieścią „Masala”, w której konfrontował europejską perspektywę z rzeczywistym obliczem Indii. Miejsca akcji jego kolejnych powieści rozciągały się pomiędzy Warszawą („Apokalipso”, 2004), Pakistanem („Pijani Bogiem”, 2007) i ponownie Indiami („Prince Polonia”, 2020). W swoich reportażach pokazał równie szeroki wachlarz zainteresowań – od książki „Oko świata. Od Konstantynopola do Stambułu” (2009), uhonorowanej Nagrodą im. Beaty Pawlak, przez „Mozaikę. Śladami Rechowiczów” (2011) o tytułowej parze artystów, aż po kontrkulturowy „Leksykon buntowników” (2013) czy książkę „Wielki gracz. Ze Żmudzi na dach świata” (2015) o polskim odkrywcy i generale carskiej armii Bronisławie Grąbczewskim. W kolejnych tekstach pisarz badał nieoczywiste wątki kolonialne na tle himalajskich szczytów („Nazywam się Czogori”, 2022) czy też paradoksy rodzimej historii („Kongo w Polsce. Włóczęgi z Josephem Conradem”, 2023).

W projekcie wyróżnionym stypendium artystycznym m.st. Warszawy Cegielski korzysta z doświadczeń reporterskich i badawczych, żeby opowiedzieć historię socjalistycznej globalizacji w czasach PRL-u. „Trzy kontynenty” to powieść o zapomnianym dziś fenomenie – obecności studentów z krajów arabskich w latach 70. w Warszawie oraz o ówczesnym społecznym oporze wobec wielokulturowości. Książka ma być nie tylko przypomnieniem mało znanej historii stolicy czy głosem we współczesnych dyskusjach na temat uchodźców w Polsce, ale też wciągającą fabułą z sensacyjnym wątkiem kryminalnym.

Igor Kierkosz