Absolwentka Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych im. W. Kossaka w Łomży, ma dyplom technika grafiki warsztatowej (2012). Później była historia sztuki na Uniwersytecie Warszawskim i Erasmus na Uniwersytecie Katolickim w Leuven. I praca: lekcje muzealne w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski (2014–2016), digitalizacja zasobów Biblioteki Uniwersyteckiej w Leuven, staż w Peggy Guggenheim Collection, koordynacja w Pawilonie Amerykańskim na 17 Biennale Architektury w Wenecji (2021) i w końcu rynek aukcyjny, Christie’s w Londynie (2018–2019) i w Desa Unicum w Warszawie (2020–2023). I Secondary Archive (2020), tworzona m.in. przez Fundację Katarzyny Kozyry platforma online poświęcona sztuce kobiet z Europy Środkowo-Wschodniej. Kowalska współpracowała z czternastoma artystkami nad ich statementami. Tak poznała mieszkającą w Paryżu Ewę Kuryluk, której prace na papierze stały się później przedmiotem jej projektu realizowanego w ramach stypendium artystycznego m.st. Warszawy.
Fot. Archiwum prywatne
Pomysł na stworzenie katalogu prac artystki na papierze wyniknął z kilku impulsów. Po pierwsze, pracując w Desie jako researcherka polskiej sztuki powojennej, Kowalska na co dzień dostrzegała braki w systematyzujących, całościowych opracowaniach tejże. Wskazuje m.in. na niedostateczną liczbę katalogów raisonné – uporządkowanych wykazów wszystkich znanych prac poszczególnych artystów. Po drugie, jak podkreśla, prace Kuryluk będą z czasem ulegały rozproszeniu z racji coraz większego zainteresowania na rynku. Pozytywne doświadczenie wspólnej pracy przy Secondary Archive podsunęło Kowalskiej pomysł na zajęcie się papierowym archiwum Kuryluk. Artystka nie doczekała się dużej monografii, przy czym, o ile różne płaszczyzny jej działalności, m.in. prace malarskie, zostały zebrane w różnych wydawnictwach, o tyle prace na papierze – grafiki, ilustracje, rysunki, kolaże – pozostawały nieopisane. Nieopisane do tego stopnia, że projekt szacowany na mniej więcej czterysta dzieł rozrósł się ponad dwukrotnie – ostatecznie w ramach stypendium udało się zdigitalizować i opisać ponad dziewięćset prac powstałych do roku 1978.
Katalog jest dostępny online.
„Zwykliśmy zakładać, że papier jako medium artystyczne zajmuje w dorobku twórców miejsce drugorzędne”, pisze we wstępie Kowalska, „jednak papier z czasem zaczął funkcjonować jako pełnoprawny nośnik myśli artystycznej. Jedną z malarek, która uczyniła z niego oddzielną kategorię swojej działalności, była Ewa Kuryluk”. I podkreśla, że liczba szkiców do powstałych później prac jest w katalogu właściwie niewielka; większość zbioru stanowią osobne, mało znane widzom dzieła.
Przechowanie takiej liczby prac przez ponad sześć dekad to sytuacja szczególna. „Zainteresowani twórczością Kuryluk mają wgląd w prace z okresu nastoletniego i czasów uniwersyteckich, do tej pory nigdzie nieopisywanych ani niepokazywanych”, pisze Kowalska. „Ponieważ papier należy do delikatnych mediów, wiele z prac artystów wykonanych w tej formie w ogóle się nie zachowuje”. (Skądinąd opisany dla uproszczenia datami 1960–1978 katalog otwierają rysunki siedmiolatki: „Na warcie przed portretem Stalina” i „Pierwszy maja”, 1953). Potężna część archiwum została zachowana dzięki matce artystki, zmarłej w 2001 roku pisarce Marii Kuryluk. Publikacja jest jednym z pierwszych katalogów raisonné powstałych w ramach współpracy z żyjącym twórcą.
Obecnie Kowalska pracuje w biurze Biennale w Zachęcie, koordynując prace nad Polskim Pawilonem w Wenecji. O swojej przyszłości mówi: „Chciałabym jeszcze bardziej skupić się na budowaniu i gromadzeniu wiedzy dotyczącej dzieł sztuki, przyczyniając się do powstawania katalogów raisonné oraz baz danych projektowanych specjalnie na potrzeby związane z dziełami sztuki (w szczególności w obrocie aukcyjnym)”.
Klara Cykorz
