Sama nie określa się jako artystka. Nie chce zamykać się w ramach tego pojęcia – mówi, że po prostu lubi rysować. I robi to od dawna. Aleksandra Rogala ma 26 lat. Jest osobą z diagnozą wczesnodziecięcego autyzmu i niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym. Na jednym z autoportretów przedstawiła się jako postać w charakterystycznej pozie zamyślenia, lekko przygarbiona, pochylona, z głową opartą na ręce. Na innych przedstawia się w spektrum różnych emocji.

Fot. Marta Sierocka-Rogala

Jako rysowniczka stworzyła postać, którą nazwała Jedynką i pokazuje ją w różnych codziennych sytuacjach. Jedynka zadaje niełatwe pytania i szuka na nie odpowiedzi. Dialogi do historii o Jedynce tworzy jej mama – Marta Sierocka-Rogala. Aleksandra Rogala stworzyła kilkadziesiąt rysunków Jedynki, z których powstał film animowany. Praca została nagrodzona m.in. w konkursie warszawskiej Zachęty i British Council „Europe Beyond Access” (2021). W tym samym roku odbyła się również wystawa rysunków Rogali, „W świecie detali”, zorganizowana przez Warsztaty Kultury w Lublinie.

Dla Rogali rysunek jest jednym ze sposobów wyrażania siebie i komunikowania się ze światem. Czasem za pomocą kreski na papierze da się wyrazić więcej niż za pomocą słów. Jest uważną obserwatorką, może stąd jej pomysł na projekt w ramach stypendium artystycznego m.st. Warszawy. Rogala stworzyła serię portretów mazakiem, której bohaterami są osoby z najbliższego otoczenia – towarzyszące jej w terapii zajęciowej. Rogala portretuje ludzi z niepełnosprawnościami. Używa do tego cienkiej kreski. Jej bohaterowie mają wyraźnie zarysowane cechy charakterystyczne, czym nawiązuje do estetyki karykatury – ale tylko do estetyki. Daleko im do przerysowania – artystka nie gra tutaj ironią. Postaci w albumie przygotowanym w ramach stypendium reprezentują cały wachlarz emocji. Łącznie powstało ponad sześćdziesiąt rysunków, które złożyły się na książkę.

Projekt „Każdy z nas jest inspiracją” pokazuje, że sztuka nie powinna być oceniana przez pryzmat sprawności albo niepełnosprawności osoby, która tworzy, ale tego, co powstaje w ramach procesu twórczego. Rogala bierze pod uwagę także to, kogo przedstawia na rysunkach i jakie jest, albo było do tej pory, miejsce osób z niepełnosprawnością w sztuce (które mogą być także, między innymi, modelami). W ten sposób artystka wychodzi poza kanony przyjęte w pozowaniu i portretowaniu. Jednocześnie doskonali swój warsztat na zajęciach plastycznych, dlatego jej rysunki cechuje konsekwentna estetyka.

Aleksandra Rogala jest obecna na Instagramie pod nazwą @kobieta_na_krancu_spektrum. Konto stanowi dla jej twórczości coś na kształt wirtualnej galerii. Zamieszcza tam setki portretów malowanych na podstawie zdjęć lub własnych obserwacji, ale nie tylko. Na udostępnionych filmach można zobaczyć twórczynię przy pracy: poznać jej warsztat, precyzyjną kreskę i tempo, w jakim powstają przenoszone na papier postaci i historie. Profil na Instagramie jest prowadzony przez mamę Rogali.

Anna Pajęcka