Joanna Turowicz jest absolwentką historii sztuki Uniwersytetu Warszawskiego. Reżyserka filmów dokumentalnych, scenarzystka, krytyczka sztuki i kuratorka – jej praktyka twórcza i badawcza sytuuje się na przecięciu dyscyplin, w których refleksja nad historią sztuki splata się z potrzebą jej rewizji.

Fot. Archiwum prywatne

W 2009 roku, wspólnie z Anną Zakrzewską, zrealizowała film dokumentalny poświęcony Alinie Szapocznikow, zaś w 2011 – duetowi artystycznemu KwieKulik. Sama o tym drugim projekcie mówiła jako o przestrzeni, w której „dochodzi do delikatnego zatarcia granic między dokumentem obserwacyjnym a kreacją artystyczną”. W 2015 roku była kuratorką wystawy „Zbigniew Libera. To nie moja wina, że otarła się o mnie ta rzeźba”, przygotowanej w warszawskiej Królikarni. Prezentacja spotkała się z bardzo dobrym odbiorem w środowisku akademickim i krytycznym. Badaczka Luiza Nader określiła ją mianem „operacji na otwartym sercu historii sztuki – dyscyplinarnej episteme”.

Od lat ważnym obszarem zainteresowań Turowicz pozostaje twórczość Xawerego Dunikowskiego. Już w latach 1999–2002, pracując w Muzeum Narodowym w Warszawie, prowadziła badania nad jego wczesnymi rzeźbami, zgłębiając nie tylko ich formalne aspekty, lecz także kontekst społeczno-polityczny, w którym powstawały. Opublikowała liczne teksty poświęcone artyście, w których podejmowała próbę rekonstrukcji jego biografii, szczególnie z okresu Młodej Polski, oraz krytycznej lektury modernistycznych kodów jego języka rzeźbiarskiego.

Jako niezależna kuratorka współpracowała m.in. z warszawską Zachętą oraz Galerią Kronika w Bytomiu, gdzie rozwijała własny sposób opowiadania o sztuce.

W ramach stypendium artystycznego m.st. Warszawy Joanna Turowicz pracowała nad książką zatytułowaną roboczo „Modernistyczna rewolucja w obrazowaniu. Rzeźby Xawerego Dunikowskiego na przełomie XIX i XX wieku”. To projekt badawczy, który łączy refleksję teoretyczną z głębokim namysłem nad materią rzeźby. Autorka przygląda się m.in. młodopolskim pierwowzorom wybranych dzieł i ich późniejszym wersjom – czasem powstałym po kilkunastu latach – oraz rekonstruuje warunki życia i pracy artysty u progu nowoczesności. Wiele uwagi poświęca warunkom codziennym, środowiskowym i społecznym, które wpływały na jego artystyczne wybory, oraz temu, jak wpisywały się w szerszy pejzaż epoki. Książka zawiera także eseje problemowe, zbudowane wokół konkretnych realizacji rzeźbiarskich, które – jak pisze autorka – wydają się jej „w pewien sposób szczególne”.

„Temat rzeźby, niczym dobre fatum, przewija się przez całą moją działalność zawodową” – przyznaje we wstępie do książki. To zdanie nie jest tylko deklaracją lojalności wobec medium – jest również wskazaniem drogi, którą konsekwentnie podąża. Obok Xawerego Dunikowskiego w swoich tekstach i filmach dokumentalnych przyglądała się także twórczości Augusta Zamoyskiego, Aliny Ślesińskiej, Marii Papy Rostkowskiej czy Marka Kijewskiego i duetu Kijewski/Kocur. Jej myślenie o rzeźbie nie ogranicza się do analizy formy – to raczej próba uchwycenia, jak forma materializuje historię, biografię, emocje i opór.

Anna Pajęcka