Zarażenie wirusem HIV w naszym otoczeniu społeczno-kulturowym wciąż jest przyczyną stygmatyzacji. Wokół wirusa zostało wytworzonych wiele mitów i stereotypów. W spektaklu „An Ongoing Song” Szymon Adamczak, seropozytywny aktywista, dramaturg, reżyser i performer, przedstawia swoją skomplikowaną relację z wirusem, jednocześnie sprzeciwiając się mitologizacji HIV. Adamczak stworzył spektakl, który w polskim teatrze zyskał status przełomowego, wypełniając istotną lukę w opowiadanych dotąd ze sceny historiach.
Fot. Marjolein Annegarn
Wypełnianie luk, przywracanie queerowej historii oraz prowadzenie badań kulturowych nad HIV i AIDS stanowią istotny obszar zainteresowań artystycznych Szymona Adamczaka. Twórcę fascynują badania artystyczne łączące naukę ze sztukami performatywnymi. Pozycję zapewniają mu tu ukończone studia w DAS Theatre w Amsterdamie. Jest absolwentem programu magisterskiego dla praktyków w obszarze sztuk performatywnych. Ponadto uczestniczył w trzyletnim programie THIRD dla artystów-badaczy organizowanym przez DAS Graduate School. Adamczak prowadził także projekt IPOP („In Pursuit Of Otherwise Possibilities” Queer Performance Pedagogy and Feedback), w którym koncentrował się na pedagogice teatralnej dotyczącej queerowego performansu oraz artystycznego feedbacku. Dodatkowo był rezydentem V4 w Pradze oraz Visual AIDS w Nowym Jorku.
W Polsce pracował również w teatrach instytucjonalnych. W latach 2015–2017, w trakcie kadencji dyrektorskiej Jana Klaty, pełnił funkcję dramaturga Narodowego Starego Teatru w Krakowie. Następnie, w latach 2020–2022, został zatrudniony jako kierownik literacki w Teatrze Studio w Warszawie. Podczas współpracy z reżyserką Magdą Szpecht zrealizował głośne i doceniane zarówno w Polsce, jak i za granicą spektakle takie jak „Delfin, który mnie kochał”, opowiadający historię intymnej relacji między kobietą a delfinem, oraz „Schubert. Romantyczna kompozycja na 12 wykonawców i kwartet smyczkowy”, oparty na muzyce i biografii słynnego kompozytora, w którym udział wzięli wałbrzyscy seniorzy. Razem z Gosią Wdowik współtworzył spektakl „Gniew” w Teatrze Powszechnym w Warszawie. Był również autorem adaptacji i dramaturgii „Toma na wsi” w TR Warszawa, reżyserowanego przez Wojciecha Rodaka. Współpracował z nim także przy projekcie „Kolorowe sny” w Teatrze Polskim w Poznaniu.
Autobiograficzny performans Adamczaka „An Ongoing Song” został zrealizowany w ramach programu DAS Theatre w Amsterdamie i był pokazywany w Amsterdamie, Warszawie, Bydgoszczy, Pradze i Belgradzie. Spektakl zdobył także nagrodę Jury Międzynarodowego Festiwalu Szkół Teatralnych iTSelF. Tematykę AIDS artysta poruszał również podczas rezydencji artystycznej w Biennale Warszawa, gdzie stworzył ciągle rozwijającą się platformę artystyczno-badawczą Polskie Eids śledzącą historię kulturowej recepcji HIV i AIDS w Polsce.
W ramach projektu realizowanego ze stypendium artystycznego m.st. Warszawy artysta badał queerowe dziedzictwo stolicy, przyglądając się postaci brytyjskiego aktywisty Boba Mellorsa, który na początku lat 90. przeprowadził się do Warszawy, gdzie, po kilku latach, został brutalnie zamordowany. Zagadka jego śmierci nigdy nie została rozwiązana. Projekt Adamczaka ma charakter artystycznego śledztwa. Dotyczy ono jednak nie tylko śmierci aktywisty, lecz także queerowej kondycji stolicy Polski, sportretowanej tuż po transformacji ustrojowej. Artysta w tej pracy opiera się na osobistym archiwum Boba Mellorsa. W efekcie stypendium powstał tekst „Goodbye to Discretion”, którego czytanie performatywne miało miejsce w DAS Graduate School w Amsterdamie. Ta praca dla artysty była również punktem wyjścia do innych projektów twórczych.
DAS Graduate School, 20 stycznia 2024 r. w ramach THIRD Annual Forum. Fot. Elodie Vredenburg
Szymon Adamczak w swojej pracy łączy role aktywisty, researchera, badacza, dramaturga, performera i reżysera, prezentując godny podziwu warsztat w każdym z tych obszarów. Sprawnie posługuje się zdobytymi w czasie edukacji i praktyki twórczej narzędziami, tworząc projekty ważne społecznie i poszerzając, często ukrytą dotąd, wiedzę o queerowej historii.
Katarzyna Niedurny
