Katarzyna Kozyra jest jedną z najważniejszych polskich artystek. Wpisywana w nurt sztuki krytycznej, studiowała w pracowni Grzegorza Kowalskiego, tzw. Kowalni.
Artystka jest kojarzona z tematyką śmierci, przemijania, cielesności i tożsamości. Motywy te przewijają się zarówno w jej najbardziej popularnych pracach, takich jak „Piramida zwierząt”, stanowiąca instalację wykonaną z wypchanych figur konia, psa, kota i koguta; w „Olimpii”, gdzie nawiązująca do awangardowego malarstwa artystka przedstawia siebie w trakcie chemioterapii; w „Łaźni”, gdzie wchodzi z ukrytą kamerą do damskiej łaźni, aby przyjrzeć się temu, jak wyglądają naturalne kobiece ciała, kiedy ich właścicielki nie mają świadomości, że są wystawione na ogląd. Zaś w „Łaźni męskiej” przekracza drzwi do przestrzeni przeznaczonej dla mężczyzn, z doczepionym sztucznym penisem, który pozwolił jej na wtopienie się w tłum i zrealizowanie projektu.
Fot. Katarzyna Szumska
W ostatnich latach Katarzyna Kozyra współpracuje z twórcami teatralnymi, tworząc scenografie i obiekty uczestniczące w scenicznych światach. Było to widoczne już podczas wystawy „Świat wzorcowy” zorganizowanej w 2021 roku w Instytucie Wzornictwa Przemysłowego. Wielkoformatowe obiekty-rzeźby otaczały widza ze wszystkich stron, nawiązując do poprzednich prac artystki i tworząc swoiste nowe uniwersum Kozyry. Wcześniej artystka interesowała się operą. „Opera niesamowicie rozbudza wyobraźnię. Sprawy takie jak miłość, śmierć, emocje – to wszystko jest pokazane w wyśrubowanej, wydestylowanej formie, ale to dla mnie nie znaczy, że zafałszowanej albo nieprzystającej do rzeczywistości”, mówiła w rozmowie z Joanną Wichowską.
Swoje 60 urodziny Kozyra uczciła w Teatrze Powszechnym, organizując performans, podczas którego… spała. Sen miał być symbolem bierności wobec świata i rzeczywistości. „Przestało mi się chcieć w tym wszystkim uczestniczyć”, opowiadała, rozmawiając z Karoliną Plintą. Projekt ten stanowi przedmiot jej stypendium artystycznego, ufundowanego przez m.st. Warszawa. Artystka przy tej okazji postanowiła także podsumować swoją wieloletnią działalność artystyczną. Performans w Powszechnym, ukazanie bezsilności, jest więc podsumowaniem specyficznym i intymnym. Poza przespanymi urodzinami w ramach stypendium odbył się także performans „Parówka”, w ramach którego Kozyra rozdawała przechodniom na ulicach Warszawy tytułowe przedmioty. Celem tego działania było w zasadzie pokazanie braku celowości. Miało być to działanie absurdalne, pozbawione sensu, stanowiące wyrwę w codzienności osób, które natkną się na artystkę na ulicach i zostaną obdarowane. Trzecia w serii performansów stypendialnych była „Dyskusja nad mumią”, zorganizowana w grudniu 2023 roku. Dyskusja nad mumią to rozmowa zaproszonych osób ze świata sztuki i teatru nad leżącym, bezwładnym ciałem Kozyry – tytułową mumią.
Kozyra w swoich najnowszych realizacjach pokazuje, że wyczerpanie, bezsilność i rezygnacja potrafią być paliwem napędzającym sztukę, nawet jeśli ciało artysty pozostaje w tych procesach bezwładne.
Anna Pajęcka
