Potrzeba wyjątkowej wrażliwości i ogromnej empatii, by w intymnych wspomnieniach seniorów odnaleźć inspirację do skomponowania poetyckich kołysanek. Natalia Czekała ma obydwie te cechy, dzięki czemu rozmowy ze starszymi mieszkańcami i mieszkankami Grochowa pozwoliły jej dostrzec pewne uniwersalne prawdy. Połączone z własnymi doświadczeniami związanymi z macierzyństwem, przeobraziły się w zrealizowany w ramach stypendium artystycznego m.st. Warszawy projekt „Szeptanki”.
Fot. Maria Biel
Urodzona w 1990 roku Czekała od blisko dekady realizuje nietypowe projekty muzyczne związane z różnymi dziedzinami sztuki. Komponowała muzykę do licznych spektakli, m.in. do „A ciało mówi” w reżyserii Anety Jankowskiej dla gdańskiego Teatru Miniatura (2023), „Fatalisty” Wojciecha Urbańskiego dla stołecznego Teatru Dramatycznego (2019), a także do wielu projektów Darii Kopiec, w tym również animacji „Basen, albo śmierć złotej rybki” i „Własne śmieci”, nagrodzonych Złotym i Srebrnym Lajkonikiem podczas Krakowskiego Festiwalu Filmowego odpowiednio w 2025 i 2020 roku.
W muzyce tworzonej z myślą o krótkometrażowych animacjach pochodząca z Poznania artystka czuje się zresztą wyjątkowo dobrze. Jej ścieżka dźwiękowa do „Telsche” z 2023 roku (w reżyserii Ali Nunu Leszyńskiej i Sophie Colfer) została wyróżniona nagrodami podczas portugalskiego festiwalu Cinanima oraz Linz International Short Film Festival w Austrii. Wśród licznych zdobytych nagród są m.in. Złota Maska w kategorii Muzyka za spektakl „Zakonnice odchodzą po cichu” (2017), druga nagroda aktorska Festiwalu Debiutantów „Pierwszy kontakt” w roku 2019 w Toruniu czy wyróżnienia dla funkcjonującego od dziesięciu lat etno-jazzowego zespołu T/Aboret (Nagroda im. Andrzeja Jakóbca na Festiwalu FAMA w 2016 i I nagroda oraz nagroda publiczności na Festiwalu Mikołajki Folkowe w 2015).
Poza działalnością stricte artystyczną Czekała angażuje się również w liczne przedsięwzięcia edukacyjne. Obecnie prowadzi warsztaty śpiewokręgowe oraz zajęcia z teorii muzyki w ramach szkoły gry na handpanie Kobe, współprowadzi Klub Nieskrępowanej Kreacji Muzycznej „Tośmy są”, gdzie zawodowi muzycy grają wraz z osobami z niepełnosprawnościami intelektualnymi, a także współtworzy Bibliotekę Małego Melomana organizowaną przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, gdzie literatura dziecięca czytana jest do muzyki granej na żywo.
Dzięki aktywności na tak wielu polach przy projekcie „Szeptanki” artystka nie tylko potrafiła skorzystać z szerokiego wachlarza instrumentów (komponowała na głos, pianino, handpan, korę afrykańską i kalimbę, wspierając się dodatkowo looperem), wiedziała również, jak z szacunkiem i troską, w formie utworów muzycznych, przedstawić osobiste zwierzenia starszych osób zamieszkujących to samo co ona warszawskie osiedle.
Każde ze spotkań dało początek nie tylko poszczególnym utworom, ale też esejom rozwijającym przemyślenia związane z projektem. W większości bazującym na tych czterech rozmowach, ale w jednym przypadku do powstaniu warstwy lirycznej przyczyniły się przemyślenia dotyczące własnego macierzyństwa. Opierając się na tym materiale, dramaturżka Zuzanna Bojda napisała teksty do muzyki, a animatorka Karolina Chabier sporządziła ilustracje. Części powstawały równolegle, by złożyć się w jedno wielowymiarowe dzieło trzech twórczyń.
Ważnym elementem „Szeptanek” jest ponadto brak profesjonalnej produkcji i studyjnych nagrań. Muzyka została uchwycona przy użyciu telefonu i nie poddano jej żadnym poprawkom. Ograniczenia techniczne działają na korzyść Czekały. Wzmacniają intymny charakter projektu, pozwalając słuchaczom i słuchaczkom w większym stopniu wczuć się w autentyczne emocje grochowskich seniorów, których osobiste wyznania dały początek pełnym czułości kołysankom.
Jarosław Kowal
